Қисқача тавсифи

Барча нарсага Қодир Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин! Аллоҳ таолонинг сўнгги Набийи Муҳаммад Мустафога саловот ва саломлар бўлсин! Узоқ вақт собиқ Совет Иттифоқининг дийнга қарши сиёсат остида яшаган мусулмонлар ўзларига эркинлик неъмати ато қилинганда, дийнларини ўрганиш ва унинг таълимотларига амал қилиш имкониятига эга бўлганларида бир-бирлари билан ихтилоф қилишиб, орала- рида турли низолар чиққанида ёзилган «Ихтилофлар ҳақида» китоби бир неча йиллар олдин чоп этилганда Аллоҳ таолонинг инояти ила кўпчилик томонидан яхши қарши олинди. Унча катта ҳажмга эга бўлмаган бу китоб ўзининг ҳажмидан кўра бир неча марта катта шов-шувларга сабаб бўлди. Китобни яхшилаб ўқиб севинганлар, ўқимай туриб сўкканлар, ўқимасликка даъват қилганлар ва бефарқ қараганлар ҳам бўлди. Аллоҳга ҳадсиз-ҳисобсиз ҳамду санолар бўлсинким, китобни яхшилаб ўқиб севинганлар кўпчиликни ташкил қилар эди. «Ихтилофлар ҳақида» китобининг душманлари, аслида, бу китобда ихтилофларга келтирилган мисолларнинг эгалари эди. Бу тоифадаги одамлар илмий шахслар бўлмаганлари учун, китобга ҳам ноилмий қаршилик қилар эдилар. Одамлардан уларнинг гаплари ҳақида узуқ- юлуқ гаплар келиб турарди. Мусулмонларнинг дийний билимлари ортиши билан ихтилофлар камайиб бораётгани ҳаммага равшан. Кишилар турли тоифа, фирқа ва ҳизбларнинг фарқига борадиган ва улардан эҳтиёт бўладиган савияга етиб борди. Бу хайрли жараён бошланганига шукр қилишимиз ва унинг илдамлаб бориши учун ҳаракатда бўлишимиз керак. Янги пайдо бўлаётган ихтилофларнинг моҳияти ва сабабларини кўпчиликка тушунтириб бориш ва ҳақийқатни уларга баён қилиб бериш ҳам бу йўлдаги энг муҳим ишлардан биридир. Тажриба шуни кўрсатадики, одамлар ихтилофли масалани тан олмасалар ҳам, уларнинг илмий жавоби қандай бўлишини излаб, уни топгунча паришон бўлиб юрадилар. Ихтилофларга қарши кураш фақат ихтилофни озайтириш ёки ихтилофчиларни мот қилишдан иборат эмас, балки мусулмонлар оммасига ихтилофчиларнинг гаплари илмий асосга эга эмаслигини кўрсатиб бериш зарур. Кўпинча ихтилофларга қарши уларни чиқараётганларни сўкиш ёки қарғаш билан, улар ҳақида турли ҳукмлар чиқариш ва одамларни уларнинг ёмонлигидан огоҳлантириш билан кифояланилади. Дийни мустаҳкам, мухлис кишилар ихтилофчиларнинг гапини олмасалар ҳам, улар қўзиган гапнинг илмий жавобини топа олмай, паришон бўлиб юраверадилар. Ушбу ҳолатни муолажа қилиш учун, ихтилофчилар кўтарган масалаларнинг Аҳли сунна ва жамоа ақийдавий мазҳаби ва тўрт мўътабар фиқҳий мазҳаблар бўйича ечимини имкони борича бир манбаъга жамлаш хайрли иш бўлар, деган қарорга келдик. Ушбу қарорни татбиқ қилиш учун «Ихтилофлар ҳақида» китобининг биринчи нашрига ихтилофчилар қўзиган масалалар бўйича ёзган мақолаларимизни ҳамда мўъмин-мусулмонлардан келган саволларга берган жавобларимизни ҳам қўшдик. Бошқа баъзи маълумотларни айни ушбу иккинчи нашр учун ёздик. Шу билан бирга, ҳанафий мазҳабидан бошқа мўътараф мазҳаблардаги, хусусан, шофеъий мазҳабидаги дийн қардошларимиздан ул азизларга нотаниш бўлиши эҳтимоли бор баъзи жумла ва гап-сўзлар учун аввалдан узр сўраймиз. Ёзганларимизда уларнинг мазҳабларига нис- батан бирор танқид ёки ноўрин сўз кўзда тутилмаган. Биз Барча мўътараф мазҳабларни ҳурматини қилишни ўз бурчимиз деб биламиз. Ушбу камтарона ва ожизона уринишдан кўзлаган мақсадимиз аввало Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг розилиги, қолаверса, дийнимизга ва дийндошларимизга қўлдан келганича хизмат қилишдир. Муҳтарам китобхон! Агар ушбу сатрларда ўзингиз учун фойдали нарсани топсангиз, Аллоҳ таолонинг лутфу карамидан деб, нуқсон ва хатолар бўлса, камина ходимингиздан деб билгайсиз.

Китобнинг мундарижаси